Алынды: 6 ноября 2023/ Қабылданды: 11 декабря 2023/ Онлайн жарияланды: 28 декабря 2023
УДК 616.24-002
DOI: 10.26212/2227-1937.2023.69.76.001
М.М. Мирсалиев, ORCID: 0000-0001-5166-6169
В.К. Исраилова, ORCID: 0000-0001-7778-9618
Д.С. Джаркенбекова, ORCID: 0009-0002-3254-1875
Т.Д. Ракова, ORCID: 0009-0001-6415-3466
Д.А. Қожамбердиева, ORCID: 0000-0001-7603-2613
А.А. Алпысбаев, ORCID: 0009-0006-0042-8287
Қ.Ә. Жұмабек, ORCID: 0009-0003-6859-6701
Д.А. Бурбаев, ORCID: 0009-0003-7133-4139
Б.Е. Бидахметова, ORCID: 0009-0009-9397-2530
У.К. Мурзахметова, ORCID: 0009-0007-0404-5213
С.В. Югай, ORCID: 0009-0007-8505-9325
С.Ж. Асфендияров Қазақ Ұлттық Медициналық Университеті, Алматы, Қазақстан
АУЫР COVID-19 КЕЗІНДЕ ПАЦИЕНТТЕРДІҢ ӨЛІМІНІҢ ҚАУІП ФАКТОРЛАРЫ ЖӘНЕ ТЫНЫС АЛУДЫ ҚОЛДАУ
Түйін:
Мақсат. Алматы қ. №1 ҚКА реанимация және қарқынды терапия бөлімшесінде (РжҚТ) респираторлық қолдау үшін
ауруханаға жатқызылған COVID-19 бар науқастардың өлімі мен қауіп факторларын зерттеу.
Материал және әдістер. Ретро – және проспективалық зерттеу Алматы қ. №1 ҚКА РжҚТ бөлімшесінде С.Д.
Асфендияров атындағы ҚазҰМУ базасында орындалды. 2021 жылдың 26 наурызнан 28 қыркүйегіне дейін өлім
қаупінің факторлары Кокстың көп факторлы регрессиялық моделімен талданды, ол зерттеуге sarscov-2 жедел
респираторлық дистресс синдромымен (Ards) асқынған пневмонияның белгілі нәтижелері бар барлық пациенттер
кірді (айығу немесе кез келген себептен болған өлім).
Нәтижелер. Зерттеуге 311 пациент, оның ішінде 177 (56,9%) ер адам және 134 (43,1%) әйел адам қатыстырылды.
Медиана жасы – 63 жас. 186 (59,8%) науқас Алматы қ. №1 ҚКА стационарының РжҚТ бөлімшесінде болды.
Науқастардың 298-9 (95,8%) SARS-CoV-2 инфекциясы диагнозы ПТР арқылы расталды. 127 (40,8%) науқас қайтыс
болды, 183 (59,2%) науқас ауруынан айықты. Өлімнің негізгі себептері ЖРДС (93,4%), жүрек-қан тамырлары
асқынулары (3,2%) және өкпе эмболиясы (1,0%) болды. Оттегі терапиясындағы науқастарда өлім-жітім төмен
болды (10,4%), бастапқыда инвазивті емес (36,5%) немесе инвазивті (84,5%) желдетуге ауыстыруға тура келген
науқастарда жоғарылады. Өлім қауіпі жас шамасына байланысты жоғарылады, 50 жастан асқан ерлер топтарында
өлім қаупі әйелдерге қарағанда жоғары болды. Бір факторлы модельдерде өлімнің дамуымен байланысты аурулар
артериялық гипертония, АЖЖ, инсульт, жүрекшелік фибрилляция, 2 типті қант диабеті және семіздік болды,
дегенмен, жынысы мен жасына байланысты түзетулерге негізделген көп факторлы модель статистикалық мәнде
тек ЖИА пен (тәуекел коэффициенті [о] 1,256, 95% сенімділік аралығы [СА] 1,064-1,484,p=0,007), 2 типті қант
диабеті (ОР 1,300,95% СА 1,131-1,494,p<0,0001) және семіздікті сақтады(ОР 1,347, 95% ci 1,166-1,556, p<0,0001).
Қорытынды. Респираторлық көмек көрсету үшін РжҚТ бөлімшесіне ауыстырылған, COVID-19 бар науқастардың
негізгі өлім қауіпінің факторлары ЖРДС ауырлығы, бәрінен бұрын ӨЖЖ ге ауыстыруға мұқтаждық егде жас, ер
адамдар, ЖИА, семіздік және 2 типті қант диабеті болды.
Түйін сөздер: COVID-19, қауіп факторлары, тыныс алуды қолдау, өкпені жасанды желдету, пневмония
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1 Zdanyte M., Rath D., Gawaz M., Geisler T. Venous
Thrombosis and SARS-CoV-2 // Hamostaseologie. 2022.
42(4):240-247. doi: 10.1055/a-1661-0283.
2 Snell J. SARS-CoV-2 infection and its association with
thrombosis and ischemic stroke: a review // Am J Emerg
Med. 2021; 40:188-192. doi: 10.1016/j.ajem.2020.09.072.
3 Mei Z.W., van Wijk X.M., Pham H.P. et al. Role of von
willebrand factor in COVID-19 associated coagulopathy //
J Appl Lab Med. 2021. 6(5): 1305–1315.
4 Colling M.E. Kanthi Y. COVID-19-associated
coagulopathy: an exploration of mechanisms // Vasc Med;
2020. 25(5): 471–478.
5 Ali M.A., Spinler S.A. COVID-19 and thrombosis: From
bench to bedside // Trends Cardiovasc Med. 2021. 31
(3):143-160. doi: 10.1016/j.tcm.2020.12.004.
6 Garg S, Kim L, Whitaker M, et al. Hospitalization rates
and characteristics of patients hospitalized with
laboratory-confirmed coronavirus disease 2019 —
COVID-NET, 14 States, March 1–30, 2020. Centers for
Disease Control and Prevention 2020; 69: 458–464. Available at:
https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/69/wr/mm6915e
3.htm. Accessed May 14, 2020
7 Honce R, Schultz-Cherry S: Impact of obesity on
influenza a virus pathogenesis, immune response, and
evolution. Front Immunol 2019; 10:1071
8 Simonnet A, Chetboun M, Poissy J, Raverdy V, Noulette J,
Duhamel A et al. High prevalence of obesity in severe
acute respiratory syndrome coronavirus-2 (SARS-CoV-2)
requiring invasive mechanical ventilation. Obesity (Silver
Spring). 2020. [Ahead of print, published online 10 June
2020]. doi:10.1002/ oby.22831
9 Louie JK, Acosta M, Winter K, Jean C, Gavali S, Schechter
R et al. Factors associated with death or hospitalization
due to pandemic 2009 influenza A (H1N 1) infection in
California. J Am Med Assoc. 2009;302(17):1896–1902.
doi:10.1001/jama.2009.1583
10 González-Calle D., Eiros R., Sánchez P.L. The heart and
SARS-CoV-2. Med Clin (Barc). 2022. 159(9):440-446. doi:
10.1016/j.medcli.2022.07.002.
11 Abou-Ismail M.Y., Diamond A., Kapoor S. et al. The
hypercoagulable state in COVID-19: incidence,
pathophysiology, and management // Thromb Res. Oct
2020; 194: 101–115.
12 Tan B.K., Mainbourg S., Friggeri A. et al. Arterial and
venous thromboembolism in COVID-19: a study-level
meta-analysis // Thorax. 2021. 76(10): 970–979.
13 Stark K., Massberg S. Interplay between inflammation
and thrombosis in cardiovascular pathology // Nat Rev
Cardiol. 2021. 18(9):666-682. doi: 10.1038/s41569-021-
00552-1.
14 Alam M.S., Czajkowsky D.M. SARS-CoV-2 infection and
oxidative stress: Pathophysiological insight into
thrombosis and therapeutic opportunities // Cytokine
Growth Factor Rev. 2022; 63:44-57. doi:
10.1016/j.cytogfr.2021.11.001.
15 Bouchal S., Alami B., Chtaou N., Abkari M., Maaroufi M.,
Belahsen F. Cerebral venous thrombosis during relapse of
ulcerative colitis: Case report with review of literature //
J Med Vasc. 2021. 46(1): 22-27. doi:
10.1016/j.jdmv.2020.12.004.
16 Cheng K., Faye A.S. Venous thromboembolism in
inflammatory bowel disease // World J Gastroenterol.
2020; 26(12):1231-1241. doi: 10.3748/wjg.v26.i12.1231.
17 Choudhury A., Sundaram M., Luwang T.T., Singh H.,
Sharma V. COVID induced mesenteric ischemia in a
patient having ulcerative colitis and paroxysmal
nocturnal haemoglobinuria in spite of
thromboprophylaxis // J R Coll Physicians Edinb. 2023:
14782715221148642. doi:
10.1177/14782715221148642.
18 RECOVERY Collaborative Group, Horby P, Lim WS, et
al. Dexamethasone in hospitalized patients with Covid-19
– preliminary report. N Engl J Med 2020, published online
Jul 17.
19 Richardson S, Hirsch JS, Narasimhan M, et al.
Presenting characteristics, comorbidities, and outcomes
among 5700 patients hospitalized with COVID-19 in the
New York City area. JAMA 2020;323:2052-9.
20 Salehi S, Abedi A, Balakrishnan S, Gholamrezanezhad
A. Coronavirus disease2019 (COVID-19): a systematic
review of imaging findings in 919 Patients. AJRAm J
Roentgenol 2020;215(1):87-93.
21 Schulze-Hagen M, Hübel C, Meier-Schroers M, et al.
Low-dose chest CT for the diagnosis of COVID-19.
DtschArztebl Int 2020;117(22-23):389-95.
22 Scully EP, Haverfield J, Ursin RL, et al. Considering how
biological sex impacts immune responses and COVID-19
outcomes. Nat Rev Immunol 2020; 20:442–7.
23 Simonnet A, Chetboun M, Poissy J, et al. High
prevalence of obesity in severe acute respiratory
12
syndrome Coronavirus-2 (SARS-CoV-2) requiring invasive
mechanical ventilation. Obesity 2020; 28:1195–9.
24 Tajbakhsh A., Gheibi Hayat S.M., Taghizadeh H., Akbari
A., Inabadi M., Savardashtaki A., Johnston T.P., Sahebkar A.
COVID-19 and cardiac injury: clinical manifestations,
biomarkers, mechanisms, diagnosis, treatment, and follow
up // Expert Rev Anti Infect Ther. 2021; 19(3):345-357.
doi: 10.1080/14787210.2020.1822737.
25 Scherer P.E., Kirwan J.P., Rosen C.J. Post-acute sequelae
of COVID-19: A metabolic perspective // Elife.
2022;11:e78200. doi: 10.7554/eLife.78200.
26 Ragos V., Adamopoulou M., Manoli A., Katsinis S.,
Papouliakos S., Dimas O., Tsiambas E., Roukas D.,
Papanastasiou G., Spyropoulou D., Manaios L.,
Asimakopoulos A., Mastronikolis N., Anthouli
Anagnostopoulou F. Impact of SARS-CoV-2 infection on
oral carcinoma patients // J BUON. 2021; 26(5):1719-
1722.
27 Bieksiene K., Zaveckiene J., Malakauskas K., Vaguliene
N., Zemaitis M., Miliauskas S. Post COVID-19 Organizing
Pneumonia: The Right Time to Interfere // Medicina
(Kaunas). 2021. 57(3):283. doi:
10.3390/medicina57030283.
28 Purohit D., Ahirwar A.K., Sakarde A., Asia P., Gopal N.
COVID-19 and lung pathologies // Horm Mol Biol Clin
Investig. 2021. 42(4):435-443. doi: 10.1515/hmbci-2020-
0096.
29 Briedis K., Aldujeli A., Aldujeili M., Briede K., Zaliunas
R., Hamadeh A., Stoler R.C., McCullough P.A.
Considerations for Management of Acute Coronary
Syndromes During the SARS-CoV-2 (COVID-19) Pandemic
// Am J Cardiol. 2020. 131:115-119. doi:
10.1016/j.amjcard.2020.06.039.
30 Hopkins C., Alanin M., Philpott C., Harries P., Whitcroft
K., Qureishi A., Anari S., Ramakrishnan Y., Sama A., Davies
E., Stew B., Gane S., Carrie S., Hathorn I., Bhalla R., Kelly C.,
Hill N., Boak D., Nirmal Kumar B. Management of new
onset loss of sense of smell during the COVID-19
pandemic – BRS Consensus Guidelines // Clin Otolaryngol.
2021. 46(1):16-22. doi: 10.1111/coa.13636.
31 Crook S.M., Quinton R.A. Cerebral Vascular Thrombosis
Associated With Ulcerative Colitis and Primary Sclerosing
Cholangitis // Am J Forensic Med Pathol. 2021; 42(1):81-
84. doi: 10.1097/PAF.0000000000000592.
32 Helms J., Tacquard C., Severac F. et al. High risk of
thrombosis in patients with severe SARS-CoV-2 infection:
a multi centre prospective cohort study // Intensive Care
Med. 2020. 46(6): 1089–1098.
33 Gómez-Mesa J.E., Galindo-Coral S., Montes M.C., Muñoz
Martin A.J. Thrombosis and Coagulopathy in COVID-19 //
Curr Probl Cardiol. 2021. 46(3):100742. doi:
10.1016/j.cpcardiol.2020.100742.
34 Bilaloglu S., Aphinyanaphongs Y., Jones S. et al.
Thrombosis in hospitalized patients with COVID-19 in a
New York City health system // JAMA. 2020. 324(8): 799–
801.
