Сергазина А.О. 1, Сейтова А.А. 1, Серхожаева Т.Х. 1, Касаева Л.Т. 2, Амралина А.А. 1, Марданова Г.А.3
1Оңтүстік Қазақстан медицна академиясы, Шымкент қ, Қазақстан Республикасы
2Түркістан облысы фтизиопульмонология орталығы, Шымкент қ, Қазақстан Республикасы
3Облыстық клиникалық аурухана, Шымкент қ, Қазақстан Республикасы
Кіріспе. Созылмалы обструктивті өкпе ауруы (СОӨА) — әлем бойынша мүгедектік пен өлім-жітімнің негізгі себептерінің бірі. СОӨА-мен ауыратын науқастардың дәрігерге жүгінуінің басты себебі — аурудың асқынуы, бұл кезде науқастың жағдайы айтарлықтай нашарлайды және жиі ауруханаға жатқызуды талап етеді. СОӨА асқынған кезде сәулелік диагностика әдістері дифференциалды диагноз қоюда, аурудың ауырлығын бағалауда және асқынуларды анықтауда маңызды орын алады.
Зерттеу мақсаты. СОӨА асқынуы жағдайында сәулелік диагностика әдістерінің рөлі мен диагностикалық мүмкіндіктерін, ақпараттылығын бағалау.
Материалдар мен әдістер. Бұл шолу отандық және шетелдік ғылыми дереккөздерге негізделген. Негізгі дереккөздер ретінде GOLD-2024 нұсқаулығы, ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің №169 клиникалық хаттамасы (2022 ж.) және отандық пен халықаралық басылымдардағы мақалалар қолданылды. Қарастырылған сәулелік диагностика әдістері: кеуде қуысы мүшелерінің стандартты рентгенографиясы, төмен дозалы цифрлық флюорография, жоғары ажыратымдылықтағы компьютерлік томография (КТ), перфузиялық сцинтиграфия. Бұл әдістер клиникалық көрсеткіштерге сәйкес салыстырмалы түрде талданды.
Нәтижелер. СОӨА асқынуы кезінде қолданылатын сәулелік диагностика әдістері әртүрлі диагностикалық мүмкіндіктерге ие: Кеуде қуысының рентгенографиясы бастапқы бейнелеу әдісі ретінде қолданылады. Оның негізгі мақсаты – инфильтративті өзгерістерді (пневмония), плевра қуысында сұйықтық жиналуын, пневмоторакс пен жүрек жеткіліксіздігі белгілерін анықтау немесе жоққа шығару. Компьютерлік томография (КТ) рентгенографияға қарағанда анағұрлым ақпаратты әдіс болып табылады. Ол эмфизематозды өзгерістерді, буллаларды, жергілікті инфильтраттарды, ателектаздарды, бронх қабырғасының қалыңдауын, тамырлық өзгерістерді нақты көруге мүмкіндік береді..Өкпенің перфузиялық сцинтиграфиясы микроциркуляция мен перфузия бұзылыстарын анықтайды. Алайда клиникалық тәжірибеде сирек қолданылады және негізінен арнайы орталықтарда жүргізіледі.
Талқылау. Әдебиеттерде өзара байланысты екі мәселе жиі қозғалады: КТ-ның қолжетімділігі және диагностикалық ақпараттылық пен сәулелік жүктемені теңестіру қажеттілігі. Ресурстар шектеулі жағдайларда келесі алгоритмді қолдану орынды: «рентген → егер түсініксіз немесе асқынуға күдік болса — КТ». Сандық және радиомикалық тәсілдер мамандандырылған орталықтар мен клиникалық зерттеулерде тиімді, мұнда олар қауіп-қатерді стратификациялауға және кейінгі бақылауды дараландыруға көмектесе алады. Сонымен қатар, пульмонолог, радиолог және қажет болған жағдайда тамырлық немесе реанимациялық мамандардың өзара әрекеттестігіне негізделген пәнаралық тәсіл де маңызды.
Қорытынды. Сәулелік диагностика әдістері, әсіресе жоғары ажыратымдылықтағы КТ және төмен дозалы цифрлық флюорография, СОӨА асқынуын диагностикалауда маңызды рөл атқарады. Бұл әдістер пневмония, ателектаз, бронхтық обструкция сияқты патологияларды ерте кезеңде анықтап, оңтайлы ем тактикасын таңдауға мүмкіндік береді. СОӨА асқынуы кезінде сәулелік диагностиканы клиникалық практикаға енгізу аурудың болжамын жақсартуға, ауруханаға жатқызу санын азайтуға және емдеу тиімділігін арттыруға ықпал етеді.
Түйінді сөздер: созылмалы обструктивті өкпе ауруы, асқыну, сәулелік диагностика, компьютерлік томография, төмен дозалы цифрлық флюорография, эмфизема, обструкция.
